Toplumsal yaşama sunulan her yeni teknolojik ürün, bir teknik servis hizmetini de gerektirmektedir. Bu yüzden üretici firmalar yeni bir teknolojik cihaz üretirken, o cihazla ilgili servis dokümanlarını da hazırlar. Servis dokümanları, ürünle birlikte verilen ve ürünün teknik özellikleri, çalışma prensibi, kurulumu, bakımı, onarımı, yedek parça ihtiyacı vb. ile ilgili çeşitli uyarı, bilgi ve yönergelerden oluşan el kitaplarıdır. Dolayısıyla, o ürünle ilgili teknik servis hizmeti veren her personel için bu kitaplar, en azından ciddi bir deneyim kazanana kadar sürekli el altında tutulması gereken oldukça işlevsel dokümanlardır. Ancak bazen bu el kitapları “anlaşılır ve kullanımı kolay olmadığı” gerekçesiyle ya da yabancı dilde yazılmış olmalarının yarattığı ek güçlükler nedeniyle, başvurulmayan ve tozlu raflarda bekleyen dokümanlar olmaktan kurtulamıyor. Bu durum yeterli deneyim kazanmadan gerçekleştiğinde, genellikle ağır sonuçlar doğuruyor. Bunun yanında, servis el kitaplarında uyulması istenilen yönergelerin farklı bir şekilde yorumlanması da çeşitli zararlara yol açabiliyor. Bu sebeplerden dolayı servis dokümanlarının titiz, dikkatli ve planlı incelenmesi esastır. Kuşkusuz gereken özen ve dikkat, ilk olarak can güvenliği, daha sonra da cihaz güvenliği açısından önemlidir. Servis el kitapları çoğunlukla İngilizce yazılmıştır. Bunları anlamak için öncelikle İngilizce’yi temel olarak bilmek, teknik olarak bu dilde okuyup anlıyor olmak gerekir. Bunun yanında, bu dokümanların genelde nasıl bir formatta yazıldığını, istenen bilgilere en kısa zamanda nasıl ulaşılacağını ve bu dokümanlardan nasıl en verimli şekilde yararlanılacağını da bilmek gereklidir. Cümle kalıplarından kullanılan teknik kavramlara, uyarı işaretlerinden çeşitli teknik sembollere kadar birtakım bilgilerin edinilmiş olmasının ayrı bir önemi vardır. Biyomedikal cihaz teknolojileri alanında, yukarıda belirtilen zorluklarla baş edebilmek açısından bir kılavuz olmayı da hedefleyen bu ders sonunda, İngilizce yazılmış servis dokümanlarını doğru ve verimli bir biçimde kullanabilecek, oradan size gereken bölümü en kısa zamanda bulabilecek ve o bölümdeki temel yönergeleri takip edebileceksiniz. Böylece gün geçtikçe gelişen alanınızda ortaya çıkan yeni ürünlerin teknik servis ihtiyacına daha nitelikli bir biçimde yanıt verebilecek ve kendinizi alanınızda daha yeterli hissedeceksiniz.
İnsanların matematiksel hesaplamaları kolaylaştırmak için aradığı çözümler büyük bir serüven sonunda programlanabilir tümleşik devrelerin icat edilmesini sağlamıştır. Programlanabilir tümleşik devrelerle büyük sayılarla işlem yapılmakta ve elde edilen sonuçlar saklanabilmektedir. Mikroişlemci sistemler ve mikrodenetleyiciler maliyetinin düşük olması, az yer kaplaması, tasarımları kolaylaştırması, sistem üzerindeki değişikliklerin sistemi değiştirmeden yazılım güncelleme ile yaptırılabilmesi, programlanabilir tümleşik devrelerin birçok alanda kullanılmasını sağlamıştır. Programlanabilir tümleşik devreleri otomobillerde, cep telefonlarında, biyomedikal cihazlarda, kameralarda, fax-modem cihazlarında, fotokopi makinelerinde, radyo, televizyon ve endüstrinin her kolunda görmek mümkündür. Sizler bu dersi tamamladığınızda tümleşik devrelerin yapısını, çalışmasını ve çeşitlerini öğrenecek, programlanabilir tümleşik devreleri ve hafıza birimlerini ayırt edebilecek, sökebilecek, gerektiğinde uygun programlama cihazlarını kullanarak hatasız olarak program yükleyebilecek ve tekrar yerine monte edebilecek bilgi ve becerileri yeterli ölçüde kazanacaksınız.
Bu ders sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile biyomedikal cihazlarda cihaza bağlanan elemanlardan, ortam koşullarından, hastalardan, hasta yakınlarından ve kullanıcı personelden kaynaklanan arızaları tespit edebileceksiniz. Cihazlarda karşılaşılan arızaların büyük bir kısmının basit kaynaklı, giderilmesi kolay arızalar olduğu unutulmamalıdır. Ancak arıza çok basit de olsa sistemin çalışmasını engelleyebilir. Size anlatılan önerileri uygularsanız çalışmalarınızı daha güvenli yapmış ve arızayı sistemli bir şekilde çabucak bulmuş olursunuz. Önemli olan arızanın teşhis edilebilmesidir, belirlenemeyen bir arıza zamanınızı çalacaktır. Biyomedikal cihazlarla ilgili çalışırken sürenin ne kadar önemli olduğu unutulmamalıdır.
Tıp alanında kullanılan cihazlar arasında görüntüleme cihazlarının ayrı bir yeri vardır. Görüntüleme cihazları da yine çalışma prensipleri ve işlevleri açısından çeşitlilik göstermektedir. Elinizdeki derste, görüntüleme cihazları arasında çalışma, prensiplerinde x-ışınını kullanan cihazlardan bahsedeceğiz. X-ışınlı cihazlar, x-ışınının keşfinden sonra teknoloji ile birlikte önemli gelişmeler katederek tanı ve tedavinin vazgeçilmez cihazları arasında yerini almıştır. Elinizdeki derste, yaygın olarak karşılaşacağınız x-ışınlı cihazların çeşitlerini ve kullanım yerlerini görebileceksiniz. Bu derste, cihazların temel prensibini oluşturan x-ışınının ne olduğunu ve nasıl üretildiğini bulabileceksiniz. Bu derste x-ışınlı cihaz risklerine karşı alınması gereken önlemleri bulabileceksiniz. Cihazların taşıma ve ambalaj kurallarını, yine bu derste bulabileceksiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğunu ve çok küçük ihmallerin ne kadar büyük sonuçlar doğurabileceği bilinciyle hareket ediniz ve tüm çalışmalarınızda bu duyarlılığı gösteriniz.
Tıp alanında tanı ve tedavi amaçlı olmak üzere farklı yapılarda tıbbi cihazlar kullanılmaktadır. Bu cihazlar kullanıldıkları yerlere ve çalışma prensiplerine göre çeşitlilik göstermektedir. Son yıllarda teknolojideki hızlı gelişim tıp alanında kullanılan cihazlarda da önemli gelişmelerin olmasına neden olmuştur. Bu gelişme ile birlikte hastalıkların tanı ve tedavisinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Tıbbi cihazlar hastalıkların tanı ve tedavisinde önemli bir yer tutmakla birlikte hastalar, çalışanlar ve çevre için de önemli riskleri içermektedir. Bu riskler insan sağlığı ve çevre açısından ciddi boyutlarda tehlikeleri de taşımaktadır. Bu nedenle tıbbi cihaz ve sistemlerin risklerini azaltmak, insan sağlığı ve çevre için gerekli güvenlik önlemlerini almak önem arz etmektedir. Tıbbi cihazlarla sürekli karşı karşıya kalacağınız düşünüldüğünde, bu cihazların tehlikelerine karşı alınması gereken önlemler hem kendi sağlığınız hem de sizin dışınızdaki çalışan ve hastaların sağlığı açısından önemlidir. Bu ders ile tıbbi cihazların taşıdıkları riskleri tanıyacak bu riskleri azaltmak ya da ortadan kaldırmak için gerekli yöntemleri uygulayabileceksiniz. Tehlike sınıflarına göre uygun koruyucuları seçebileceksiniz. Güvenlik prosedürlerinin oluşturulmasına katkıda bulunabilecek çevre ile ilgili güvenlik önlemelerini alabileceksiniz. Bu derste tıbbi cihazların tehlike statülerini, tehlike statülerine karşı alınması gereken güvenlik önlemlerini, uyarı ve ikaz işaretlerini, koruyucuları ve acil durumlarda yapılması gerekenleri bulabileceksiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğunu ve çok küçük ihmallerin ne kadar büyük sonuçlar doğurabileceğini unutmayınız. Başarılar dileriz.
Tıp alanında kullanılan cihazlar arasında görüntüleme cihazlarının ayrı bir yeri vardır. Görüntüleme cihazları da yine çalışma prensipleri ve işlevleri açısından çeşitlilik göstermektedirler. X-ışınlı cihazlar bu cihazlar arasında önemli bir yer tutmaktadır. X-ışınlı cihazlardan daha önceki derslerimizde söz etmiştik. Bu derste sadece x-ışınlı cihazlardan röntgen cihazının monte edilmesi ve kullanıma hazırlanmasından bahsedeceğiz. Röntgen cihazları da kullanım yerlerine ve amaçlarına göre farklılık göstermektedir. Ancak temel olarak çalışma sistemleri aynıdır. Elinizdeki derste yaygın olarak karşılaşacağınız röntgen cihazlarının ünitelerini ve montaj aşamalarını bulabileceksiniz. Yine bu derste röntgen cihazları ile birlikte kullanılan ek aparatların montajını bulabileceksiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğu ve çok küçük ihmallerin ne kadar büyük sonuçlar doğurabileceği bilinciyle hareket ediniz ve tüm çalışmalarınızda bu duyarlılığı gösteriniz.
Tıp alanında kullanılan röntgen cihazlarından elde edilen görüntüler, insan sağlığı açısından bir çok hastalığın tanısında oldukça önemli bir rol üstlenir. Doğru tanının konulmasında elde, edilen görüntünün net olması önem taşır. Bununla birlikte röntgen cihazları birçok biyomedikal cihaz gibi hem hasta hem de kullanıcı ve servis elemanı açısından önemli riskler taşır. Bu risklerin ortadan kaldırılması ve röntgen cihazlarının istenilen nitelikte çalışabilmesi için sistem ünitelerinin doğru çalışması ve kalibrasyonlarının yapılması gerekmektedir. Elinizdeki derste, röntgen cihazlarının sistem bütünlüğü açısından kontrollerin nasıl yapıldığını göreceksiniz. Elektriksel güvenlik ölçümleri için kullanılan cihazları ve yapılması gereken testleri bulabilirsiniz. Elinizdeki derste yine röntgen cihazlarında yapılan kalibrasyon ölçümlerini ve kullanılan kalibrasyon cihazlarını bulabilirsiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğunu ve çok küçük ihmallerin ne kadar büyük sonuçlar doğurabileceği bilinciyle hareket ediniz ve tüm çalışmalarınızda bu duyarlılığı gösteriniz.
Tıp alanında tanı amaçlı kullanılan röntgen cihazları daha önce de bahsettiğimiz gibi hem hasta hem de kullanıcı ve servis elemanları için kaza riski taşıyan cihazlardır. Bununla birlikte röntgen cihazlarının maliyetinin yüksek oluşu ve sağlık hizmetlerindeki rolünün yüksek oluşu nedeni ile bu cihazların doğru ve güvenilir bir şekilde hizmette olması önem taşımaktadır. Bu cihazların işlevsiz kalması hem sağlık açısından hem de ekonomik açıdan önemli kayıplar oluşturur. Yukarıda söz edilen durumlar dikkate alındığında röntgen cihazlarının arıza tespiti ve onarımı oldukça önem kazanmaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı röntgen cihazlarının onarımına gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir. Elinizdeki ders de röntgen cihazlarının arızalarının tespitini ve arıza giderme için gerekli hazırlıkları bulabileceksiniz. Yine bu ders de röntgen ünitelerinin sökümünün nasıl yapıldığını ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini bulabileceksiniz. Ayrıca bu ders de röntgen cihazlarında karşılaşılabilecek mekanik arızaların neler olduğunu ve arızaların nasıl giderildiğini görebileceksiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğunu ve çok küçük ihmallerin ne kadar büyük sonuçlar doğurabileceği bilinciyle hareket ediniz ve tüm çalışmalarınızda bu duyarlılığı gösteriniz.
İnsanlar, genel olarak tıbbı cihazların yanlış ölçüm yapabileceklerini hep göz ardı etmektedir. Cihazların çalışır durumda olması yeterli görülür. Cihazların işlevlerini yerine getirmemesi durumunda ise servisine gönderilip tamir ettirilmesi ile yetinilir. Bırakın tamiri yapılmış cihazları, yeni cihazların bile kalibrasyon yapılması gerektiği bilinmemektedir. Hatta tamir işlemi de kalibrasyon gibi algılanmaktadır. Kalibrasyon, belirlenmiş koşullar altında, doğruluğu bilinen bir ölçüm standardını veya sistemini kullanarak diğer test ve ölçüm aletinin doğruluğunun ölçülmesi, sapmalarının belirlenmesi ve doküman hâline getirilmesi için kullanılan ölçümler dizisidir. Öncelikle cihazların periyodik bakım süresi ve kalibrasyon süresi belirlenirken aletin kullanım sıklığı, kullanıldığı fiziki ortam, nem, rüzgâr, sıcaklık, toz, cihazda oluşan hasar, kullanıcının cihaza bakım titizliği, kullanıcı sayısı bu süreyi etkiler. Günümüzün gelişen dünya dinamiği ürün hizmet ve rekabet edebilir bir kalite seviyesini yakalamak kurumların devamlılığını sağlaması adına hayati önem taşımaktadır. Hizmette hatalı ölçümlerin maliyeti, kalibrasyon maliyetlerine oranlanınca daha yüksektir ve hizmet kalitesini de etkiler. Ölçüm güvenirliğinin sağlandığı sağlık hizmetlerinde; hastalıklara ait teşhislerin doğru kararlaştırılması, bunun sonucunda uygulanacak tedavilerinde en iyi neticeyi vermesi sağlanır. Bu derste de ultrason cihazına ait kalibrasyon ve sistem bağlantıların doğruluğunun nasıl yapılması gerektiğini inceleyeceğiz. Bizim yapacağımız bu testlerin insan sağlığı açısından önemli olduğunu unutmamamız gerekmektedir.
Ultrasonik görüntüleyicilerin sağlıklı kullanımı ve performansı, cihazın periyodik bakımlarının yapılması ve sistemin sürekli çalışır hâle getirilmesi ile mümkün olabilmektedir. Cihaz hem elektronik hem de mekanik kısımları içerdiği gibi aynı zamanda her ikisinin de bir arada bulunduğu sistemleri de ihtiva etmektedir. Bu sebepten dolayı cihazın elektronik birimlerinin haricindeki ünitelerin de incelenmesi cihazın periyodik bakımları esnasında da kolaylık sağlayacaktır. Bu derste sisteme ait tüm mekanik ve elektronik birimlerin incelenmesini ve bu birimlerin parçalara ayrılıp tekrar montajının yapılabilmesi işlenecektir. Önemsiz görülen küçük ayrıntıların istenmeyen sonuçlara neden olabileceğini göz önünde bulundurarak, işlemlerimiz esnasında cihaza ait teknik dökümanlar incelenmesi ve teknik uyarılara dikkat edilmesi temel ilkemiz olmalıdır.
Biyomedikal cihazların asıl amacı insanın sağlığını bozan, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen faktörlerin belirlenmesi, yani hastalığa tanı konulmasıdır. Tanının ilk aşaması olan şikâyetlerin dinlenmesi, belirtilerin incelenmesi sonrasında, güvenilir yöntemlerle şikâyete konu olan hastalık hakkında kanıt toplanması, yani birtakım tetkiklerin yapılması gerekir. Günümüzde geleneksel dinleme, elle yoklama, belirtileri gözlemleme yöntemlerinin yanı sıra tanı koymada hekimlere karar desteği sağlayan gelişmiş modern cihazlar kullanılmaktadır. Bu cihazlar hasta vücudunda meydana gelen çeşitli fizyolojik olayları, elektriksel olayları, şekil bozukluklarını, dokulardaki biyolojik değişimleri algılayarak hekimlerin normal olaylar ve dokularla karşılaştırmasına, tedavinin şekli konusunda karar vermelerine yardımcı olur. İnsan vücudunda meydana gelen bu olayların gerek algılanmasında, gerekse elde edilen verilerin işlenmesinde pek çok elektronik düzeneklerden yararlanılır. Son derece küçük elektriksel işaretler, vücut dokularından yansıyarak dönen ultrases dalgaları, dokulardaki manyetik alana karşı verilen tepkiler veya vücut dokularından geçen radyasyon tıbbi cihazların hassas algılayıcıları tarafından algılandıktan sonra çeşitli devreler tarafından işlenir. Ancak bu işaretlerin işlenmeden önce pek çok bozucu etkiden arındırılması, işlem devrelerin işleyebileceği düzeyde yükseltilmesi veya yeniden şekillendirilmesi gerekir. Bu aşamada elektronik sistemlerin en önemli bölümünü oluşturan yükselteçlerden yararlanılır. Yükselteçler sadece zayıf sinyallerin kuvvetlendirilmesi amacıyla değil, aynı zamanda bozucu sinyalleri filtre etmek, matematiksel işlemler yapmak, dalga şekillendirmek, regülasyon yapmak gibi amaçlarla da kullanılabilir. İşlemsel yükselteçler sahip oldukları pek çok olumlu özellik nedeniyle biyopotansiyel işaretlerin işlenmesinde yaygın olarak kullanılan devre elemanlarıdır. Bu derste biyopotansiyel yükselteçlerin tasarımında yaygın olarak tercih edilen işlemsel yükselteçler ve çeşitli uygulama devreleri incelenecektir. İşlemsel yükselteçlerin iyi bir şekilde anlaşılması, elektronik ile ilgilenen herkes için önemli bir avantaj sağlayacaktır. Zira işlemsel yükselteçlerin uygulama alanları, bu derste ele alınan konularla sınırlı olmayıp hemen her alanda yaygın bir kullanıma sahiptir.
Önceki derslerde biyomedikal cihazları, çeşitlerini ve kullanım alanlarını genel olarak gördünüz. Ayrıca bu cihazlarda ve sistemlerde genel olarak arıza arama ve yaklaşım yöntemlerini ve bu arızaları giderme ve bakım tekniklerini de irdelediniz. Tüm biyomedikal sistemlerin arıza arama, giderme, bakım çalışmaları öncesinde, sırasında ya da sonrasında en önemli işlevlerden ikisi de ayar ve kalibrasyondur. Hiçbir arıza belirtisi göstermeyen bir cihaz için bile standart ayar ve kalibrasyon kontrolleri yapılmadan tam olarak sağlam ve güvenilir olduğu söylenemez. Özellikle de bu cihazların insan sağlığında teşhis ve tedavi amaçlı kullanıldığı düşünüldüğünde mutlaka düzenli olarak ayar ve kalibrasyon kontrolleri yapılmalı ve belgelendirilmelidir. Bu ders ile dolaylı olarak insan sağlığına yönelik çalışabilecek sizler, insan sağlığını ve ölçüm kalitesini korumak amaçlı elektriksel güvenlik testlerini tanıyarak ve temel testleri yapabileceksiniz. Biyomedikal cihazların kalibrasyon ve ayarları için fonksiyon testlerinin önemini kavrayabileceksiniz. Biyomedikal cihazlarda temel servis ayarlarını yapmayı ve uygun donanım ile kalibrasyon yöntemlerini seçmeyi de öğrenebileceksiniz. Bazen ayar veya kalibrasyonla hata ve arıza işin en başında düzeltilebilir ya da arıza giderimi sonrasında cihazların insan sağlığı ve ölçüm kalitesi açısından en doğru çalışmayı gerçekleştirebilmesi için arızaları giderilse bile kalibrasyondan geçirilmeleri gerekebilir. Yapacağınız küçük bir ihmalkârlık ya da sorumsuzluğun, insanların hastalıklarında yanlış teşhise ve hatta tedaviye kadar giden sonuçlara neden olabileceğini düşünerek ince ayrıntıları asla gözardı etmemeye özen gösteriniz.
Çalışmak, bireyin yaşamı içinde önemli bir yer tutar. İhtiyaçlarımızı karşılamak, hedeflerimize ulaşmak ve toplumda bir statü kazanmak için çalışırız. Bu yüzden meslek seçimi iyi yapıldığı takdirde kişi hayatında mutlu ve işinde verimli olmaktadır. Günümüzde gelişen teknoloji ile beraber günlük hayatımızda kullandığımız elektronik cihazların sayısında her geçen gün artış olmaktadır. Ülkemizde tıp alanında, elektronik cihaz ve sistemlerin kullanımı süratle yaygınlaştığından, bu alandan mezun olanlar, aranan elemanlardır. Biyomedikal teknisyenleri, tıp alanındaki teşhis ve tedavi uygulamaları için kullanılan elektronik alet ve cihazların, kullanım, bakım ve onarımını sağlayan, ayrıca bu cihazların doğru olarak kurulması ve kullanılması için sağlık personelini bilgilendiren kişilerdir. cihazların tüm elektronik devreleriyle ilgili çalışmalar yaparlar, algılayıcı ve dönüştürücüler de bu sistemlerin bir parçasıdır. Algılayıcı ve dönüştürücülerin biyomedikal cihazlar için önemini anlamak, onların yapı ve çalışmalarını iyi öğrenmekle olur. Cihazın ölçtüğü veriyi algılamadaki hatası bir hastanın iyileşme sürecini etkileyecek hatta zorlaştıracaktır. Bu tür hataların giderilmesi için algılama ve dönüştürme elemanları ile yol açtığı sorunların analizini teknik eleman olarak sizler yapacaksınız. Bunun için de fazla sayıda uygulama yaparak, bilgi ve becerinizi geliştirmelisiniz
Bu derste biyolojik sinyallerin analog formdan sayısala ve sayısal formdan analoğa çevrilmesi için kullanılan temel devrelerin uygulaması yaptırılacaktır. Bu temel devrelerin uygulaması yanında sayısal sinyal işleme ile ilgili diğer yardımcı sayısal devreler hakkında bilgilerde verilecektir. Bilindiği gibi fiziksel sinyallerin birçoğu analog yöntemlerle ve elemanlarla ölçülmektedir. Bu durum biyomedikal alanda da aynıdır. Fakat cihazlar aldıkları bu analog sinyallerin sonucunu kullanıcıya genelde sayısal yöntemlerle aktarırlar. Sayısal olarak girilen verileri analog olarak kullanıcıya aktaran sistemlerde mevcuttur. Örneğin dijital tansiyon cihazlarında kalp atışlarının oluşturduğu basınç ölçülür, fakat cihaz ekranında bu değer sayısal olarak verilir. Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Biyomedikal cihazların çoğunda bu sistem karşımıza çıkacaktır. Bundan dolayı bu uygulamaların ve yapının iyi anlaşılması meslek hayatınız için önem taşımaktadır. Bu dersin iyi anlaşılması ve uygulamaların başarılı bir şekilde yürütülmesi için el becerilerinin yeterli seviyede olması ve sayısal elektronik konularına hakim olunması önemlidir. Bu konularda eksiğiniz varsa önceki ilgili dersleri gözden geçirmeniz yararınıza olacaktır. Uygulama esnasında yardım ve bilgi almaktan çekinmeyiniz. Ders içindeki uygulama yönergelerini özümseyerek işinizi yapmanız tavsiye edilir. Bu derste size anlatılacak olan konu ve uygulamalar basit yapıya sahip, anlaşılır ve temel bilgilerdir. Bu dersi başarı ile tamamladığınızda karşınıza çıkabilecek daha komplike sistemlere daha kolay adapte olabileceksiniz.
Teknoloji, hızlı sanayileşmenin, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmanın en önemli unsurudur. Biyomedikal cihaz teknolojinin bize sağladığı cihazların temlinde sinyal işleme ve yorumlama vardır. Herhangi bir objeden alınan sinyaller bu cihazlarda uygun şekilde işlendikten sonra kullanıcıya iletilmektedir. İlk bakışta çok karmaşık olarak görülen bu işlem aslında elektronik açıdan çok basit olmaktadır. Sinyali yeterli seviyeye yükseltme, uygun filtrelerden geçirme ve gerekirse tekrar yükseltme şeklinde bir sinyal işleme işlemi gerçekleşir. Burada önemli olan uygun filtreleme işlemlerini yapmaktır. Bu dersin içeriğinde anlatılan konularda size sinyal işleme yöntemleri ve biyomedikal cihazlardan birçok cihazın nasıl çalıştığı hakkında bilgi verilecektir. Sizler de bu dersi aldıktan sonra biyomedikal cihazların sinyalleri nasıl algıladıklarını kavrayabileceksiniz.
Bu ders sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile biyomedikal cihazlarla ilgili basit arızaların tespit edilmesi yazılımlarla kontrol edilen, elektronik ekranlar üzerinde mevcut hataları kodlarla bize bildiren cihazlarla ve bu hata kodları ile ilgili arızaları tespit edebilecek ve yazılımlar yardımıyla bu basit hataları giderebileceksiniz. Biyomedikal cihazlarda karşılaşılan arızaların büyük bir kısmı basit giderilmesi kolay arıza tiplerindendir. Biyomedikal cihazların büyük bir kısmı ileri teknoloji kullanan cihazlardır ve daha önce de belitliğimiz gibi bilgisayar, mikroişlemci ve mikrodenetleyicilerle kontrol edilir. Bu kontrol de bize arızanın giderilmesi konusunda oldukça hız kazandırmaktadır. Hata kodları olarak da adlandırdığımız bu ifadeler arızanın tipi ve giderilmesi noktasında oldukça faydalı ipuçları vermektedir. Biyomedikal cihazlarla ilgili çalışırken sürenin ne kadar önemli olduğu unutulmamalıdır. Biyomedikal cihazlarla çalışırken yapacağınız her doğru hareketin insan yaşamına ve insan yaşam kalitesine büyük bir katkı olduğu bilincinde hareket etmeniz temel ilkelerinizden olmalıdır.
Gama kameralar, görüntü niteliğinden algılama etkinliğine ve kullanım kolaylığına kadar birçok konuda hızlı gelişmeler sağlamıştır. Gama kameralar gerek günümüzde gerekse de gelecekte klinik uygulamalarda yaygın olarak kullanılabilecek standart nükleer görüntüleme sistemleri olarak kabul edilmektedir. Gama kameraları oluşturan temel üniteler ve parçalar; gantry, hasta masası, kumanda konsolu, dedektör dersi, kolimatör ve baskı ünitesidir. Bu parçalardan gantry; halka ve akıllı güç kaynağından meydana gelir. Öncelikle bu ünitenin montajı yapılır. Çünkü temel ünite ve en ağır olan kısımdır. Bu montajdan sonra diğer montajlar da katalogdaki sırayla yapılır. Kurulum ve montajda çok dikkat edilmelidir. Montaj sırasında yanlış yapılacak bir işlem, ciddi maddi zararlara yol açabilir. Dedektör dersi; dedektör kristali, foto çoğaltıcı tüpler ve elektronik devrelerden oluşur. Ayrıca kolimatör de dedektör dersinde bulunur. Yalnız kolimatörlerin çeşitleri olduğundan ve kullanım sırasında değiştirilebilir olmasından dolayı dersle birlikte gelmez. Kolimatör ayrı bir parça olarak ele alınır. Genellikle dedektörler, fabrikada gantry halkasına bağlantı yapılır. Eğer bağlantı yapılmadıysa kurulum sırasında bu işlem yapılır. Montaj yapılan ortamda sıcaklık başta olmak üzere bazı faktörler de çok önemlidir. Örnek verecek olursak, dedektör kristali ambalajından çıkartıldıktan sonra ortamdaki ısı değişimi 3°C’yi geçmemelidir. Montaj işlemi bittikten sonra sistemin çalışması izlenir ve deneme görüntüsü alınır.
Sağlığımızı kazanmak için gittiğimiz hastane ve poliklinikler zaman zaman sağlıklı bireyler için bile tehdit olabilecek düzeyde mikrobiyolojik riske sahiptir. Bu tehditlerden korunmamızın yolu klinik, laboratuvar ve hastanelerin yeterli sterilizatör ekipmanlarına sahip olmasından ve bunların sağlıklı bir şekilde çalışmasından geçer. Etüv, ilk kurulum ve işletme maliyetlerinin düşük olması, az yer kaplaması ve sterilizasyon işlemini kısa sürede işlevsel gerçekleştirmesi sebebiyle en yaygın kullanılan sterilizatör türüdür. Bu ders, etüv cihazlarının kullanım yerleri ve amaçları ile cihazların işlerliğinin devam edebilmesi için kullanıcının ve özellikle tıbbi cihaz teknisyeninin yapması gerekenleri anlatmaktadır.
Halkımızın yanlış beslenme alışkanlıkları, spor ve sağlıklı yaşama bilincinin henüz tam olgunlaşmamış olması gibi nedenler çeşitli toplumsal rahatsızlıklara davetiye çıkarmaktadır. Bu rahatsızlıkların birinci sırasını kalp ve kalbe bağlı damar rahatsızlıkları teşkil etmektedir. Ülke genelindeki tıbbi rahatsızlıklardan dolayı meydana gelen ölümlerden çoğu da yine kalbe bağlı ölümlerdir. Bu nedenle her hastane ve sağlık kuruluşunda mutlaka kalp rahatsızlıkları ile ilgili cihazlar görmek mümkündür. Öyleyse bu tıbbi cihazların insan hayatı açısından büyük öneme sahip olduğunu söylemek yanlış olmaz. Sizler bu dersi bitirdiğinizde, tıbbi cihazlar içinde çok büyük öneme sahip olan sinyal izleme cihazlarından EKG (elektrokardiyografi) nin yapılarını öğreneceksiniz. Bu cihazların kullanım alanlarını ve ölçüm yöntemlerini bilecek, cihazın elektriksel yapısı ile ilgili detaylı bilgiye sahip olacaksınız.
EKG cihazlarının çeşitliliği göz önüne alındığında, bu ders ile vermek istediğimiz amaçlar size rehber olacaktır. EKG cihazlarının kurulumu konusunda da genellikle size rehber olacak esas servis el kitabı ve kullanıcı kılavuzlarıdır. Fakat temelde bütün kurulum uygulamalarının ana gerekleri hakkında bilgileri de bu derste bulabilirsiniz. Yukarıda da dediğimiz gibi esas olan çok çeşitli olan cihazlar hakkında daha çok araştırma yapmak ve uygulama alanlarında bulunmaktır. Bu size cihazlar hakkında daha fazla bilgi ve beceri kazandıracaktır
Elektrokardiyografi cihazları, kullanım kolaylıkları, ölçüm hassasiyetleri ve güvenilirlik gibi unsurlar esas alınarak zaman içerisinde sürekli geliştirilmektedir. Daha önceden EKG işaret dökümü sadece printer çıktısı olarak kâğıt üzerine alınırken şu anda LCD ekran üzerinde de EKG işaretlerini görme imkânı vardır. Eski tip EKG elektrotları da işlevsellik ve doğrusallık açısından yerlerini yenilerine bırakmıştır. Siz bu dersi başarı ile tamamladığınızda EKG cihazlarının en önemli ekipmanlarından olan elektrotların yapı ve özelliklerini öğrenecek, LCD ekran yapılarını kavrayacak ve genel EKG cihaz arızaları ile ilgili detaylı bilgiye sahip olacaksınız
Tıp alanında tanı amaçlı kullanılan röntgen cihazları daha önce de bahsettiğimiz gibi hem hasta hem de kullanıcı ve servis elemanları için kaza riski taşıyan cihazlardır. Bununla birlikte röntgen cihazlarının maliyetinin yüksek oluşu ve sağlık hizmetlerindeki rolünün yüksek oluşu nedeni ile bu cihazların doğru ve güvenilir bir şekilde hizmette olması önem taşımaktadır. Bu cihazların işlevsiz kalması hem sağlık açısından hem de ekonomik açıdan önemli kayıplar oluşturur. Yukarıda söz edilen durumlar dikkate alındığında röntgen cihazlarının bakımı oldukça önem kazanmaktadır. Bakım, cihazların doğru ve güvenilir çalışmasında önemli rol oynadığı gibi arızaların tespitinde ve engellenmesinde de önemlidir. Tüm bu nedenlerden dolayı röntgen cihazlarının bakımına gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir. Elinizdeki derste röntgen cihazlarının periyodik bakım hazırlıklarının ve bakım takvimlerinin nasıl yapıldığını görebileceksiniz. Yine bu derste röntgen ünitelerinin yağlanması ve yağlama malzemeleri, röntgen malzemelerinin temizliği ve temizlik malzemeleriyle ilgili bilgileri bulabileceksiniz. Ayrıca bu derste röntgen cihazlarının periyodik bakımlarının nasıl yapıldığını görebileceksiniz. Tıbbi cihaz ve sistemlerin bulunduğu ortamların insan sağlığı ve çevre için önemli riskler taşıdığını unutmayınız. Bu cihazlarla çalışırken üzerinize düşen sorumluluğun son derece büyük olduğunu unutmayınız. Çok
Tıbbi görüntüleme sistemlerinde, nükleer tıp önemli bir yer tutar. Radyonüklid görüntüleme, tıpta radyoaktivitenin en önemli uygulama alanlarından biridir. Radyonüklid görüntülemenin amacı, bir hastaya intravenöz enjeksiyon yoluyla radyoaktif madde verildikten sonra vücut içerisinde bu radyoaktif madde ile işaretlenen organ ya da organlardaki dağılımının görüntüsünü elde etmektir. Görüntü, salınan gama ışınlarının alınması ve işlenmesi sonucunda oluşmaktadır. Bu görüntünün oluşturulmasında kullanılan ünite gama kamera olarak adlandırılır. Nükleer tıp ünitelerinin öncelikle yapısı hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Hangi alanlardan oluştuğu, çalışma ortamı, ne tür cihaz ve aletlerin bulunduğu, havalandırma ve yalıtımın nasıl yapıldığının bilinmesi gerekir. Yalıtım konusunda çok dikkatli olunmalıdır. Herhangi bir radyoaktif sızıntıda hastalar ve çalışanlar zarar görebilir. Kurulum yapılacak olan laboratuvar için TAEK tarafından gerekli izinler alınması gerekir. Gama kamerasının bulunduğu ortamda nelerin cihaza ve parçalarına zarar verebileceği dikkate alınarak ortamda ona göre gerekli önlemler alınmalıdır. Gama kamera sisteminin parçalarını ve aparatlarını güvenli taşıyabilmek için uygun ambalajlama ve etiketleme çok önemlidir. Ambalajlamada nelere dikkat edilmesi gerektiği ve taşınma sırasında cihaz ile parçalarının zarar görmemesi için hangi aparat ve etiketlerin kullanılacağı bilinmelidir. Nakil sırasında mesafeye göre araç seçimi yapılmalı ve sandıklara konulan parçaların yüklenmesi ve boşaltılması sırasında gerekli önlemler alınmalıdır.
MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) sistemleri çağımızın en önemli tıbbi buluşlarından biridir. Bu ders ile MRG cihazlarının kurulumu ile ilgili bilgileri öğreneceksiniz. Biyomedikal cihazlarla ilgili her aşamada ne kadar dikkatli ve özenli davranmamız gerektiğini biliyoruz. MRG cihazları da hem kurumlar için çok önem taşıyan cihazlar hem de oldukça pahalı nitelikte cihazlardır. Bu cihazlarla çalışma esnasında gösterilecek duyarlılık, hem işlerin hassasiyeti açısından hem de maddi olarak oldukça fazla önem taşımaktadır. Ayrıca MRG cihazları yapıları gereği etrafındaki cihazlarında çalışmalarını etkilemekte ve etrafındaki cihazların çalışmalarından etkilenmektedir. Kurulum hazırlıkları ve yalıtım yapılırken çalışılan ortamın bir sağlık kuruluşu olduğu bilincinden hareketle çok daha fazla hassasiyet gösterilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Biyomedikal cihazlarla ilgili çalışırken sürenin ne kadar önemli olduğu unutulmamalıdır. Biyomedikal cihazlarla çalışırken yapılacak her yanlış hareketin insan yaşamına ve insan yaşam kalitesine büyük zarar verebileceği göz önüne alınarak hareket edilmesi temel ilkelerimizden olmalıdır.
Tıbbi teknolojideki gelişim sonucunda bulunup geliştirilen ve sürekli olarak kullanılan çok sayıda teşhis ve tedaviye yönelik cihazlar birçok hastalığın tedavisinde önemli rol oynamıştır. Teknolojinin tıbbi tedaviyi şekillendirmedeki rolünün sonucunda tıbbi cihazların üretimini, kurulumunu, bakımını ve onarımını gerçekleştiren biyomedikal firmalar ile bunları kullanan hastanelerde biyomedikal teknik servisler kurulmuştur.Bu teknik servisler tıbbi cihazların periyodik bakımlarını ve tamirlerini yapmak, envanterini güncelleştirmek, etkin ve emniyetli şekilde kullanılabilmeleri için kullanıcıyı eğitmek, teknik şema ve dökümanları arşivlemek gibi görevleri yerine getirmektedir. Sizler bu dersi tamamladığınızda biyomedikal teknik servisinde kullanıcı personel koordinasyonu ve eğitimi nasıl sağlanır, çalışma planı nasıl yapılır, peryodik bakım takvimi nasıl hazırlanır, envanter nasıl oluşturulur, arşivleme nasıl yapılır, depolama ortamları nasıl olmalıdır, tutanaklar nasıl hazırlanır, teknik şartname nasıl hazırlanır, proforma fatura nasıl düzenlenir, işcilik ve malzeme maliyeti nasıl hesaplanır gibi soruların cevaplarını fazlası ile bulabileceksiniz. İyi bir organizasyon ve düzenli bir kayıt, kaliteli ve verimli bir hizmeti sunar.